อริยสัจจากพระโอษฐ์ ภาคปลาย หน้า 1300

รูปฌานและอรูปสมาบัติ ยังมิใช่ธรรมที่เป็นเครื่องขูดเกลา


          จุนทะ ! ข้อนี้เป็นฐานะที่มีได้ คือ ภิกษุบางรูปในกรณีนี้ เพราะสงัดแล้วจาก กามทั้งหลาย สงัดแล้วจากธรรม ที่เป็นอกุศลทั้งหลาย เข้าถึงปฐมฌาน ประกอบด้วย วิตก วิจาร มีปีติและสุขอันเกิดจากวิเวก แล้วแลอยู่ ความคิดอาจจะมี แก่เธอนั้นอย่างนี้ ว่า "เราอยู่ด้วยธรรมเป็นเครื่องขูดเกลา" ดังนี้ จุนทะ ! แต่ธรรมคือ ปฐมฌานนี้ เรายังไม่กล่าวว่าเป็นธรรมเครื่องขูดเกลา ในอริยวินัย ก่อน กล่าวแต่เพียงว่า เป็นธรรม เครื่องอยู่เป็นสุข ในทิฎฐธรรม ในอริยวินัย

          จุนทะ ! อนึ่ง ข้อนี้เป็นฐานะที่มีได้ คือ ภิกษุบางรูปในกรณีนี้เพราะความที่ วิตกวิจาร ทั้งสองระงับลง เข้าถึง ทุติยฌาน เป็นเครื่องผ่องใสแห่งใจในภายใน ให้สมาธิเป็นธรรมอันเอกผุดมีขึ้น ไม่มีวิตก ไม่มีวิจาร มีแต่ ปีติ และสุขอันเกิดจาก สมาธิ แล้วแลอยู่. ความคิดอาจจะมีแก่เธอนั้น อย่างนี้ว่า “เราอยู่ด้วยธรรมเครื่อง ขูดเกลา” ดังนี้. จุนทะ ! แต่ธรรมคือ ทุติยฌานนี้ เรายังไม่กล่าวว่าเป็นธรรมเครื่อง ขูดเกลา ในอริยวินัย ก่อน กล่าวแต่เพียงว่า เป็นธรรม เครื่องอยู่เป็นสุข ใน ทิฎฐธรรม ในอริยวินัย

          จุนทะ ! อนึ่ง ข้อนี้เป็นฐานะที่มีได้ คือ ภิกษุบางรูปในกรณีนี้ เพราะความจาง คลายไปแห่งปีติ ย่อมเป็น ผู้อยู่อุเบกขา มีสติและสัมปชัญญะ และย่อมเสวยความสุข ด้วยนามกาย ชนิดที่พระอริยเจ้าทั้งหลาย ย่อมกล่าวสรรเสริญผู้นั้นว่า “เป็นผู้อยู่ อุเบกขา มีสติ อยู่เป็นปกติสุข” ดังนี้. เข้าถึง ตติย-ฌาน แล้วแลอยู่ ความคิดอาจจะมี แก่เธอนั้น อย่างนี้ว่า "เราอยู่ด้วยธรรมเครื่องขูดเกลา" ดังนี้.  จุนทะ ! แต่ธรรมคือ ตติยฌานนี้ เรายังไม่กล่าวว่า เป็นธรรมเครื่องขูดเกลา ในอริยวินัย ก่อน กล่าวแต่เพียง ว่า เป็นธรรม เครื่องอยู่เป็นสุข ในทิฎฐธรรม ในอริยวินัย

          จุนทะ ! อนึ่ง ข้อนี้เป็นฐานะที่มีได้ คือ ภิกษุบางรูปในกรณีนี้ เพราะละสุข เสียได้ และเพราะละ ทุกข์เสียได้ เพราะความ ดับ ไปแห่งโสมนัสและโทมนัสทั้งสอง ในกาลก่อน เข้าถึง จตุตถฌาน ไม่มีทุกข์ไม่มีสุข มีแต่ความที่สติเป็นธรรมชาติ บริสุทธิ์เพราะอุเบกขา แล้วแลอยู่. ความคิดอาจจะมีแก่เธอนั้น อย่างนี้ว่า “เราอยู่ด้วยธรรม เครื่องขูดเกลา” ดังนี้. จุนทะ ! แต่ธรรมคือ จตุตถฌานนี้ เรายังไม่ กล่าวว่าเป็นธรรม เครื่องขูดเกลาใน อริยวินัย ก่อน กล่าวแต่เพียงว่า เป็นธรรม เครื่องอยู่เป็นสุข ในทิฎฐธรรม ในอริยวินัย

-------------------------------------------------------------------------

          จุนทะ ! อนึ่ง ข้อนี้เป็นฐานะที่มีได้ คือ ภิกษุบางรูปในกรณีนี้ เพราะผ่านพ้น รูปสัญญา โดยประการทั้งปวง เพราะความตั้ง อยู่ไม่ได้แห่งปฏิฆสัญญา เพราะไม่ได ้ทำความในใจ ซึ่งความกำหนดหมายในภาวะต่างๆ พึงบรรลุ อากาสานัญจายตนะ อันมีการทำในใจว่า “อากาศไม่มีที่สิ้นสุด”  แล้วแลอยู่. ความคิดอาจ จะมีแก่เธอนั้น อย่างนี้ว่า “เราอยู่ด้วยธรรม เครื่องขูดเกลา” ดังนี้. จุนทะ! แต่ธรรมคือ อากาสานัญจา ยตนะนี้ เรายังไม่กล่าวว่า เป็นธรรม เครื่องขูดเกลา ในอริยวินัย ก่อน กล่าวแต่เพียง ว่า เป็นธรรมเครื่องอยู่สงบ ในอริยวินัย

          จุนทะ ! อนึ่ง ข้อนี้เป็นฐานะที่มีได้ คือ ภิกษุบางรูปในกรณีนี้ เพราะผ่านพ้น อากาสานัญจายตนะ โดย ประการทั้งปวง เสียแล้ว พึงบรรลุ วิญญาณัญจายตนะ อันมีการทำในใจว่า “วิญญาณไม่มีที่สิ้นสุด” แล้วแลอยู่ ความคิดอาจจะมีแก่ เธอนั้น อย่างนี้ว่า “เราอยู่ด้วยธรรมเครื่องขูดเกลา” ดังนี้. จุนทะ ! แต่ธรรมคือ วิญญาณัญจา ยตนะ นี้เรายังไม่กล่าวว่า เป็นธรรมเครื่องขูดเกลาในอริยวินัย ก่อน กล่าวแต่ เพียงว่า เป็นธรรม เครื่องอยู่สงบ ในอริยวินัย

          จุนทะ ! อนึ่ง ข้อนี้เป็นฐานะที่มีได้ คือ ภิกษุบางรูปในกรณีนี้ เพราะผ่านพ้น วิญญาณัญจายตนะ โดย ประการทั้งปวง เสียแล้ว พึงบรรลุ อากิญจัญญายตนะ อันมีการทำในใจว่า “อะไรๆ ไม่มี” แล้วแลอยู่. ความคิดอาจจะมีแก่เธอนั้น อย่างนี้ว่า “เราอยู่ด้วยธรรมเครื่องขูดเกลา” ดังนี้. จุนทะ !แต่ธรรมคือ อากิญจัญญายตนะนี้ เรายังไม่กล่าวว่า เป็นธรรม เครื่อง ขูดเกลา ในอริยวินัย ก่อน กล่าวแต่ เพียงว่า เป็น ธรรม เครื่องอยู่สงบ ในอริยวินัย

          จุนทะ ! อนึ่ง ข้อนี้เป็นฐานะที่มีได้ คือ ภิกษุบางรูปในกรณีนี้ เพราะผ่านพ้น อากิญจัญญายตนะ โดย ประการทั้งปวง เสียแล้ว พึงบรรลุ เนวสัญญานา สัญญายตนะ แล้วแลอยู่ ความคิดอาจจะมีแก่เธอนั้น อย่างนี้ว่า “เราอยู่ด้วยธรรม เครื่องขูดเกลา” ดังนี้. จุนทะ ! แต่ธรรมคือ เนวสัญญานาสัญญาย-ตนะ นี้ เรายังไม่กล่าวว่า เป็นธรรมเครื่องขูดเกลา ในอริยวินัย ก่อน กล่าวแต่เพียงว่าเป็น ธรรม เครื่องอยู่ สงบ ในอริยวินัย