สุข-ทุกข์ เนื่องจากการมีอยู่แห่งขันธ์ 
(อริยสัจจากพระโอษฐ์ ภาคนำ หน้า 268)

เมื่อรูป มีอยู่
ความรู้สึกที่เป็นสุข หรือ ทุกข์ในใจ ย่อมเกิดขึ้น เพราะอาศัยรูป

เมื่อเวทนา มีอยู่
ความรู้สึกที่เป็นสุข หรือ ทุกข์ในใจ ย่อมเกิดขึ้น เพราะอาศัยเวทนา

เมื่อสัญญา มีอยู่
ความรู้สึกที่เป็นสุข หรือ ทุกข์ในใจ ย่อมเกิดขึ้น เพราะอาศัยสัญญา

เมื่อสังขารทั้งหลาย มีอยู่
ความรู้สึกที่เป็นสุข หรือ ทุกข์ในใจ ย่อมเกิดขึ้น เพราะอาศัยสังขารทั้งหลาย

เมื่อวิญญาณ มีอยู่
ความรู้สึกที่เป็นสุข หรือ ทุกข์ในใจ ย่อมเกิดขึ้น เพราะอาศัยวิญญาณ แล.

ความดับทุกข์มี เพราะความดับไปแห่งความเพลิน (นันทิ)
(มรรควิธีที่ง่าย พุทธวจน หน้า 19)

รูป ที่เห็นด้วย ตา ก็ดี
เสียง ที่ฟังด้วย หู ก็ดี
กลิ่น ที่ดมด้วย จมูก ก็ดี
รส ที่ลิ้ม ด้วย ลิ้น ก็ดี
โผฏฐัพพะ ที่สัมผัสด้วย กาย ก็ดี
ธรรมารมณ์ ที่รู้แจ้งด้วย ใจ ก็ดี
อันเป็นสิ่งที่น่าปรารถนา น่ารักใคร่ น่าพอใจ เป็นที่ยวนตายวนใจให้รัก
เป็นที่เข้าไปตั้งอาศัยอยู่แห่ง ความใคร่ เป็นที่ตั้งแห่งความกำหนัดย้อมใจ มีอยู่

ภิกษุย่อมไม่เพลิดเพลิน ไม่พร่ำสรรเสริญ ไม่เมาหมกซึ่งอารมณ์ มีรูปเป็นต้นนั้น
เมื่อภิกษุไม่เพลิดเพลิน ไม่พร่ำสรรเสริญ ไม่เมาหมกซึ่งอารมณ์ มีรูปเป็นต้นนั้น อยู่ นันทิ (ความเพลิน) ย่อมดับไป

เรากล่าวว่า “ความดับไม่มีเหลือของทุกข์มีได้ เพราะความดับไม่เหลือ ของความเพลิน” ดังนี้ แล