พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๕ พระสุตตันตปิฎก หน้าที่ ๒๓๘

๑. อกุศลมูลสูตร

            [๒๒๘] จริงอยู่ พระสูตรนี้พระผู้มีพระภาคตรัสแล้ว พระสูตรนี้พระผู้มีพระภาค ผู้เป็นพระอรหันต์ตรัสแล้ว เพราะเหตุนั้น ข้าพเจ้าได้สดับมาแล้วว่า

             ดูกรภิกษุทั้งหลาย อกุศลมูล ๓ ประการนี้ ๓ ประการเป็นไฉนคือ
๑ โลภะเป็น อกุศลมูล
๒ โทสะเป็น อกุศลมูล
๓ โมหะเป็น อกุศลมูล
            ดูกรภิกษุทั้งหลาย อกุศลมูล ๓ ประการนี้แล

            พระผู้มีพระภาคได้ตรัสเนื้อความนี้แล้ว ในพระสูตรนั้น พระผู้มีพระภาคตรัสคาถา ประพันธ์ดังนี้ว่า โลภะ โทสะ และโมหะ เกิดแล้วในตนย่อมเบียดเบียน บุรุษผู้มีจิต อันลามก เหมือนขุยของตน ย่อมเบียดเบียน ไม้ไผ่ ฉะนั้น

            เนื้อความแม้นี้พระผู้มีพระภาคตรัสแล้ว เพราะเหตุนั้น ข้าพเจ้าได้สดับมาแล้ว ฉะนี้แล

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๕ พระสุตตันตปิฎก หน้าที่ ๒๓๘-๒๓๙

๒. ธาตุสูตร

            [๒๒๙] จริงอยู่ พระสูตรนี้พระผู้มีพระภาคตรัสแล้ว พระสูตรนี้พระผู้มีพระภาค ผู้เป็นพระอรหันต์ตรัสแล้ว เพราะเหตุนั้น ข้าพเจ้าได้สดับมาแล้วว่า

             ดูกรภิกษุทั้งหลาย ธาตุ ๓ อย่างนี้ ๓ อย่างเป็นไฉน คือ
๑ รูปธาตุ
๒ อรูปธาตุ
๓ นิโรธธาตุ
            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ธาตุ ๓ อย่างนี้แล

            พระผู้มีพระภาคได้ตรัสเนื้อความนี้แล้ว ในพระสูตรนั้น พระผู้มีพระภาคตรัสคาถา ประพันธ์ดังนี้ว่า ชนเหล่าใดกำหนดรู้รูปธาตุแล้ว ไม่ดำรงอยู่ในอรูปธาตุ น้อมไปในนิโรธ ชนเหล่านั้นเป็นผู้ละมัจจุเสียได้ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้หาอาสวะมิได้ ถูกต้องอมตธาตุ อันหาอุปธิมิได้ด้วยนามกาย แล้วกระทำให้แจ้ง ซึ่งการสละคืนอุปธิ ย่อมแสดงบท อันไม่มี ความโศก ปราศจากธุลี

            เนื้อความแม้นี้พระผู้มีพระภาคตรัสแล้ว เพราะเหตุนั้น ข้าพเจ้าได้สดับมาแล้ว ฉะนี้แล

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๕ พระสุตตันตปิฎก หน้าที่๒๓๙

๓. เวทนาสูตรที่ ๑

            [๒๓๐] จริงอยู่ พระสูตรนี้พระผู้มีพระภาคตรัสแล้ว พระสูตรนี้พระผู้มีพระภาค ผู้เป็นพระอรหันต์ตรัสแล้ว เพราะเหตุนั้น ข้าพเจ้าได้สดับมาแล้วว่า

             ดูกรภิกษุทั้งหลาย เวทนา ๓ ประการนี้ ๓ ประการเป็นไฉน คือ
๑ สุขเวทนา
๒ ทุกขเวทนา
๓ อทุกขมสุขเวทนา
             ดูกรภิกษุทั้งหลาย เวทนา ๓ ประการนี้แล

            พระผู้มีพระภาคได้ตรัส เนื้อความนี้แล้ว ในพระสูตรนั้น พระผู้มีพระภาคตรัส คาถา ประพันธ์ดังนี้ว่า สาวกของพระพุทธเจ้า ผู้มีจิตตั้งมั่น ผู้รู้ทั่ว มีสติ ย่อมรู้ชัด ซึ่งเวทนา เหตุเกิดแห่งเวทนา ย่อมรู้ชัดซึ่งธรรมเป็นที่ดับ แห่งเวทนา และมรรคอันให้ถึง ความสิ้นไปแห่งเวทนา ภิกษุ หายหิวแล้ว ดับรอบแล้ว เพราะความสิ้นไปแห่งเวทนา ทั้งหลาย

            เนื้อความแม้นี้พระผู้มีพระภาคตรัสแล้ว เพราะเหตุนั้น ข้าพเจ้าได้สดับมาแล้ว ฉะนี้แล

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๕ พระสุตตันตปิฎก หน้าที่ ๒๓๙-๒๔๐

๔. เวทนาสูตรที่ ๒

            [๒๓๑] จริงอยู่ พระสูตรนี้พระผู้มีพระภาคตรัสแล้ว พระสูตรนี้พระผู้มีพระภาค ผู้เป็น พระอรหันต์ตรัสแล้ว เพราะเหตุนั้น ข้าพเจ้าได้สดับมาแล้วว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย เวทนา ๓ ประการนี้ ๓ ประการเป็นไฉน คือ
๑ สุขเวทนา
๒ ทุกขเวทนา
๓ อทุกขมสุขเวทนา

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย
- พึงเห็นสุขเวทนา โดยความเป็นทุกข์
- พึงเห็นทุกขเวทนา โดยความเป็นลูกศร
- พึงเห็นอทุกขมสุขเวทนา โดยความเป็นของไม่เที่ยง

             ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็เมื่อใดแล ภิกษุเห็นสุขเวทนาโดยความเป็นทุกข์ เห็นทุกขเวทนา โดยความเป็นลูกศร เห็นอทุกขมสุขเวทนา โดยความเป็นของไม่เที่ยง เมื่อนั้น ภิกษุนี้เรากล่าวว่า เป็นพระอริยะผู้เห็นโดยชอบ ตัดตัณหาขาดแล้ว ล่วงสังโยชน์แล้ว ได้กระทำแล้วซึ่งที่สุดแห่งทุกข์เพราะการละมานะโดยชอบ

            พระผู้มีพระภาคได้ตรัสเนื้อความนี้แล้ว ในพระสูตรนั้น พระผู้มีพระภาคตรัสคาถา ประพันธ์ดังนี้ว่า
- ภิกษุใดได้เห็นสุข โดยความเป็นทุกข์
- ได้เห็นทุกข์ โดยความ เป็นลูกศร
- ได้เห็นอทุกขมสุขอันละเอียด โดยความเป็นของไม่เที่ยง
            ภิกษุนั้นแลเป็นผู้เห็นโดยชอบ ย่อมหลุดพ้นในเวทนานั้น ภิกษุนั้นแลอยู่จบ อภิญญาระงับแล้ว ก้าวล่วงโยคะได้แล้ว ชื่อว่าเป็นมุนี

            เนื้อความแม้นี้พระผู้มีพระภาคตรัสแล้ว เพราะเหตุนั้น ข้าพเจ้าได้สดับมาแล้ว ฉะนี้แล