พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๔ พระสุตตันตปิฎก หน้าที่ ๔-๕

สีลสูตร
ธรรมมีเหตุให้ถูกขจัด (สูตร๑)
แสดงธรรมโดยพระผู้มีพระภาค

           [๓] พ. ดูกรภิกษุทั้งหลาย อวิปปฏิสาร (ความไม่เดือดร้อนใจ) ชื่อว่ามีเหตุ อันบุคคลผู้ทุศีล มีศีลวิบัติ ขจัดเสียแล้ว
           เมื่ออวิปปฏิสารไม่มี ปราโมทย์ชื่อว่ามีเหตุอันบุคคล ผู้มีอวิปปฏิสารวิบัติ ขจัดเสียแล้ว
           เมื่อปราโมทย์ไม่มี ปัสสัทธิชื่อว่ามีเหตุอันบุคคล ผู้มีปีติวิบัติ ขจัดเสียแล้ว
           เมื่อปัสสัทธิไม่มี สุขชื่อว่ามีเหตุอันบุคคล ผู้มีปัสสัทธิวิบัติ ขจัดเสียแล้ว
           เมื่อสุขไม่มี สัมมาสมาธิชื่อว่ามีเหตุ อันบุคคลผู้มีสุขวิบัติ ขจัดเสียแล้ว
           เมื่อสัมมาสมาธิไม่มี ยถาภูตญาณทัสสนะ ชื่อว่ามีเหตุ อันบุคคลผู้มีสมาธิวิบัติ ขจัดเสียแล้ว
           เมื่อยถาภูตญาณทัสสนะไม่มี นิพพิทาวิราคะ ชื่อว่ามีเหตุอันบุคคล ผู้มี ยถา ภูตญาณ ทัสสนะวิบัติ ขจัดเสียแล้ว
           เมื่อนิพพิทาวิราคะไม่มี วิมุตติญาณทัสสนะ ชื่อว่ามีเหตุ อันบุคคลผู้มีนิพพิทา วิราคะวิบัติ ขจัดเสียแล้ว

           ดูกรภิกษุทั้งหลาย เปรียบเหมือนต้นไม้มีกิ่งและใบวิบัติแล้ว แม้กะเทาะของ ต้นไม้นั้น ย่อมไม่บริบูรณ์ แม้เปลือก แม้กระพี้ แม้แก่นของต้นไม้นั้น ย่อมไม่บริบูรณ์ ฉันใด

           ดูกรภิกษุทั้งหลาย อวิปปฏิสารชื่อว่า มีเหตุอันบุคคลผู้ทุศีล ผู้มีศีลวิบัติขจัด เสียแล้ว เมื่ออวิปปฏิสารไม่มี ปราโมทย์ชื่อ มีเหตุ อันบุคคลผู้มีอวิปปฏิสารวิบัติ ขจัด เสียแล้ว ฯลฯ

           เมื่อนิพพิทาวิราคะไม่มี วิมุตติญาณทัสสนะชื่อว่ามีเหตุ อันบุคคลผู้มีนิพพิทา วิราคะวิบัติขจัดเสียแล้ว ฉันนั้นเหมือนกันแล

           ดูกรภิกษุทั้งหลาย อวิปปฏิสารมีเหตุสมบูรณ์ ย่อมมีแก่บุคคลผู้มีศีล ผู้สมบูรณ์ ด้วยศีล

           เมื่ออวิปปฏิสารมีอยู่ ปราโมทย์ชื่อว่ามีเหตุสมบูรณ์ ย่อมมีแก่บุคคลผู้สมบูรณ์ ด้วยอวิปปฏิสาร

           เมื่อปราโมทย์มีอยู่ ปีติชื่อว่ามีเหตุสมบูรณ์ย่อมมีแก่บุคคล ผู้สมบูรณ์ด้วย ปราโมทย์

           เมื่อปีติมีอยู่ ปัสสัทธิชื่อว่ามีเหตุสมบูรณ์ ย่อมมีแก่บุคคล ผู้สมบูรณ์ด้วยปีติ

           เมื่อปัสสัทธิมีอยู่ สุขชื่อว่ามีเหตุสมบูรณ์ ย่อมมีแก่บุคคล ผู้สมบูรณ์ด้วยปัสสัทธิ

           เมื่อสุขมีอยู่สัมมาสมาธิชื่อว่ามีเหตุสมบูรณ์ ย่อมมีแก่บุคคล ผู้สมบูรณ์ด้วยสุข

           เมื่อสัมมาสมาธิมีอยู่ ยถาภูตญาณทัสสนะ ชื่อว่ามีเหตุสมบูรณ์ ย่อมมีแก่บุคคล ผู้สมบูรณ์ด้วยสัมมาสมาธิ

           เมื่อยถาภูตญาณทัสสนะมีอยู่ นิพพิทาวิราคะ ชื่อว่ามีเหตุสมบูรณ์ ย่อมมีแก่ บุคคล ผู้สมบูรณ์ ด้วยยถาภูตญาณทัสสนะ

           เมื่อนิพพิทาวิราคะมีอยู่ วิมุตติญาณทัสสนะ ชื่อว่ามีเหตุสมบูรณ์ ย่อมมีแก่บุคคล ผู้สมบูรณ์ด้วยนิพพิทาวิราคะ

           ดูกรภิกษุทั้งหลาย เปรียบเหมือนต้นไม้มีกิ่ง และใบสมบูรณ์ แม้กะเทาะของ ต้นไม้นั้น ย่อมบริบูรณ์ แม้เปลือก แม้กระพี้ แม้แก่น ของต้นไม้นั้น ย่อมบริบูรณ์ฉันใด

           ดูกรภิกษุทั้งหลาย อวิปปฏิสารมีเหตุสมบูรณ์ ย่อมมีแก่บุคคลผู้มีศีล ผู้สมบูรณ์ ด้วย ศีล เมื่ออวิปปฏิสารมีอยู่ ปราโมทย์ชื่อว่า มีเหตุสมบูรณ์ ย่อมมีแก่บุคคล ผู้สมบูรณ์ ด้วยอวิปปฏิสาร ฯลฯ เมื่อนิพพิทาวิราคะมีอยู่ วิมุตติญาณทัสสนะชื่ อว่ามีเหตุสมบูรณ์ ย่อมมีแก่บุคคล ผู้สมบูรณ์ ด้วยนิพพิทาวิราคะ ฉันนั้น เหมือนกันแล ฯลฯ

---------------------------------------------------------------------------------------------------------
พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๔ พระสุตตันตปิฎก หน้าที่ ๖-๗

อุปนิสาสูตร
ธรรมมีเหตุให้ถูกขจัด (สูตร๒)
แสดงธรรมโดยพระสารีบุตร

           [๔] ณ ที่นั้นแล ท่านพระสารีบุตร เรียกภิกษุทั้งหลาย มากล่าวว่า ดูกรท่านผู้มีอายุ อวิปปฏิสาร มีเหตุอันบุคคล ผู้ทุศีล ผู้มีศีลวิบัติ ขจัดเสียแล้ว

           เมื่ออวิปปฏิสารไม่มี ปราโมทย์ชื่อว่า มีเหตุอันบุคคลผู้มีอวิปปฏิสารวิบัติ ขจัด เสียแล้ว เมื่อปราโมทย์ไม่มี ปีติชื่อว่ามีเหตุ อันบุคคลผู้มีปราโมทย์วิบัติ ขจัดเสียแล้ว เมื่อปีติไม่มี ปัสสัทธิชื่อว่ามีเหตุ อันบุคคลผู้มีปีติวิบัติ ขจัดเสียแล้ว เมื่อปัสสัทธิ ไม่มี สุขชื่อว่ามีเหตุ อันบุคคล ผู้มีปัสสัทธิวิบัติ ขจัดเสียแล้ว เมื่อสุขไม่มี สัมมาสมาธิ ชื่อว่า มีเหตุ อันบุคคลผู้มีสุขวิบัติ ขจัดเสียแล้ว

           เมื่อสัมมาสมาธิไม่มี ยถาภูตญาณทัสสนะ ชื่อว่ามีเหตุ อันบุคคลผู้มีสัมมาสมาธิ วิบัติขจัดเสียแล้ว เมื่อยถาภูตญาณทัสสนะ ไม่มี นิพพิทาวิราคะ ชื่อว่ามีเหตุอันบุคคล ผู้มียถาภูตญาณทัสสนะวิบัติ ขจัดเสียแล้ว เมื่อนิพพิทาวิราคะไม่มี วิมุตติญาณ ทัสสนะ ชื่อว่ามีเหตุ อันบุคคลผู้มีนิพพิทาวิราคะ วิบัติขจัดเสียแล้ว

           ดูกรท่านผู้มีอายุ เปรียบเหมือนต้นไม้ มีกิ่ง และใบวิบัติแล้ว แม้กะเทาะของ ต้นไม้นั้น ก็ย่อมไม่ถึงความบริบูรณ์ แม้เปลือก แม้กระพี้ แม้แก่น ของต้นไม้นั้น ก็ย่อมไม่ ถึงความบริบูรณ์ ฉันใด

           ดูกรท่านผู้มีอายุ อวิปปฏิสารมีเหตุ อันบุคคลผู้ทุศีล มีศีลวิบัติ ขจัด เสียแล้ว เมื่ออวิปปฏิสารไม่มี ปราโมทย์ชื่อว่า มีเหตุอันบุคคล ผู้มีอวิปปฏิสารวิบัติ ขจัดเสียแล้ว ฯลฯ เมื่อนิพพิทาวิราคะไม่มี วิมุตติญาณทัสสนะ ชื่อว่ามีเหตุอันบุคคล ผู้มีนิพพิทาวิราคะ วิบัติขจัดเสียแล้ว ฉันนั้นเหมือนกันแล

           ดูกรท่านผู้มีอายุ อวิปปฏิสาร มีเหตุสมบูรณ์ ย่อมมีแก่บุคคล ผู้มีศีลผู้สมบูรณ์ ด้วยศีล เมื่ออวิปปฏิสารมีอยู่ ปราโมทย์ชื่อว่า มีเหตุสมบูรณ์ ย่อมมีแก่บุคคลผู้สมบูรณ์ ด้วยอวิปปฏิสาร เมื่อปราโมทย์มีอยู่ ปีติชื่อว่ามีเหตุสมบูรณ์ ย่อมมีแก่บุคคลผู้ สมบูรณ์ ด้วยปราโมทย์ เมื่อปีติมีอยู่ ปัสสัทธิชื่อว่ามีเหตุสมบูรณ์ ย่อมมีแก่บุคคลผู้สมบูรณ์ด้วยปีติ

           เมื่อปัสสัทธิมีอยู่ สุขชื่อว่ามีเหตุสมบูรณ์ ย่อมมีแก่บุคคลผู้สมบูรณ์ด้วย ปัสสัทธิ เมื่อสุขมีอยู่สัมมาสมาธิ ชื่อว่ามีเหตุ สมบูรณ์ ย่อมมีแก่บุคคล ผู้สมบูรณ์ด้วยสุข เมื่อ สัมมา สมาธิ มีอยู่ ยถาภูตญาณทัสสนะ ชื่อว่ามีเหตุสมบูรณ์ ย่อมมีแก่ บุคคลผู้สมบูรณ์ ด้วยสัมมาสมาธิ เมื่อยถาภูตญาณทัสสนะมีอยู่ นิพพิทาวิราคะชื่อว่า มีเหตุสมบูรณ์ ย่อมมีแก่บุคคล ผู้สมบูรณ์ ด้วยยถาภูตญาณทัสสนะ

           เมื่อนิพพิทาวิราคะมีอยู่ วิมุตติญาณทัสสนะ ชื่อว่ามีเหตุสมบูรณ์ ย่อมมีแก่บุคคล ผู้สมบูรณ์ด้วยนิพพิทาวิราคะ ดูกรท่านผู้มีอายุ เปรียบเหมือนต้นไม้มีกิ่งและใบ สมบูรณ์ แล้ว แม้กะเทาะของต้นไม้นั้นก็ย่อมถึงความบริบูรณ์ แม้เปลือก แม้กระพี้ แม้แก่น ของ ต้นไม้ นั้น ก็ย่อมถึงความบริบูรณ์ แม้ฉันใด

           ดูกรท่านผู้มีอายุทั้งหลาย อวิปปฏิสารมีเหตุสมบูรณ์ ย่อมมีแก่บุคคลผู้มีศีล ผู้สมบูรณ์ ด้วยศีล เมื่ออวิปปฏิสารมีอยู่ ปราโมทย์ชื่อว่ามีเหตุสมบูรณ์ ย่อมมีแก่บุคคล ผู้สมบูรณ์ด้วยอวิปปฏิสาร ฯลฯ เมื่อนิพพิทาวิราคะมีอยู่ วิมุตติญาณ ทัสสนะชื่อว่ามีเหตุ สมบูรณ์ ย่อมมีแก่บุคคลผู้สมบูรณ์ ด้วยนิพพิทาวิราคะ ฉันนั้นเหมือนกันแล