อริยสัจจากพระโอษฐ์ ภาค 1 หน้า 217

ความสะดุ้งหวาดเสียวเพราะอุปาทาน

ภิกษุ ท. ! เราจักแสดง ความสะดุ้งหวาดเสียวเพราะอุปาทาน....แก่พวกเธอ.
เธอทั้งหลาย จงฟังข้อนั้น กระทำไว้ในใจให้สำเร็จประโยชน์เราจักกล่าวบัดนี้

ภิกษุ ท. ! ความสะดุ้งหวาดเสียวเพราะอุปาทาน เป็นอย่างไรเล่า?
ภิกษุ ท. ! ในโลกนี้ บุถุชน
          ผู้ไม่ได้ยินได้ฟัง
          ไม่ได้เห็นพระอริยเจ้า
          ไม่ฉลาดในธรรมของพระอริยเจ้า
          ไม่ถูกแนะนำในธรรมของพระอริยเจ้า
          ไม่ได้เห็นสัตบุรุษ
          ไม่ฉลาดในธรรมของสัตบุรุษ
          ไม่ถูกแนะนำในธรรมของสัตบุรุษ
          เขาย่อมตามเห็น อยู่เป็นประจำ ซึ่ง รูปโดยความเป็นตนบ้าง  
          ย่อมตามเห็น อยู่เป็นประจำ ซึ่ง ตนว่ามีรูปบ้าง
          ย่อมตามเห็น อยู่เป็นประจำ ซึ่ง รูปว่ามีอยู่ในตนบ้าง
          ย่อมตามเห็น อยู่เป็น ประจำ ซึ่ง ตนว่ามีอยู่ในรูปบ้าง  

แต่รูปนั้น ย่อมแปรปรวน ย่อมเป็นโดยประการอื่นแก่เขา วิญญาณของเขาก็เป็น วิญญาณ ที่เปลี่ยนแปลงไปตามความแปรปรวนของรูป เพราะความแปรปรวนของรูป ได้มีโดยประการอื่น(เมื่อเป็นเช่นนั้น)ความเกิดขึ้นแห่งธรรมเป็นเครื่องสะดุ้งหวาดเสียว
อันเกิดมาจากการเปลี่ยนแปลงไปตามความแปรปรวนของรูป ย่อมครอบงำจิตของเขา ตั้งอยู่ เพราะความที่จิตถูกครอบงำด้วยธรรมเป็นเครื่องสะดุ้งหวาดเสียว เขาก็เป็นผู้ หวาดสะดุ้ง คับแค้น พะว้าพะวัง และสะดุ้งหวาดเสียวอยู่ด้วยอุปาทาน

(ในกรณีที่เกี่ยวกับการตามเห็น เวทนา สัญญา สังขาร และ วิญญาณ ก็ได้ตรัสไว้ด้วย ข้อความทำนองเดียวกันกับในกรณีแห่งรูป)

ภิกษุ ท. ! ความสะดุ้งหวาดเสียวเพราะอุปาทาน ย่อมมีได้ ด้วยอาการอย่างนี้ แล

ความสะดุ้งหวาดเสียวเพราะอุปาทาน(อีกนัยหนึ่ง)

ภิกษุ ท. ! เราจักแสดงความสะดุ้งหวาดเสียวเพราะอุปาทาน....แก่พวกเธอ. เธอทั้งหลายจงฟังความข้อนั้น จงทำในใจให้สำเร็จประโยชน์ เราจักกล่าวบัดนี้

ภิกษุ ท. ! ความสะดุ้งหวาดเสียวเพราะอุปาทาน เป็นอย่างไรเล่า?
ภิกษุ ท. ! ในกรณีนี้ บุถุชนผู้ไม่มีการสดับ ย่อม ตามเห็นอยู่เป็นประจำซึ่งรูป ว่า
          นั่นของเรา (เอตํ มม)
          นั่นเป็นเรา (เอโสหมสฺมิ)
          นั่นเป็นอัตตาของเรา (เอโส เม อตฺตา) ดังนี้.

แต่รูปนั้น ย่อมแปรปรวน ย่อมเป็นโดยประการอื่น แก่เขา เพราะความแปรปรวน เป็นโดย ประการอื่นแห่งรูป โสกะปริเทวะทุกขะโทมนัสอุปายาสทั้งหลาย ย่อมเกิดขึ้นแก่บุถุชนนั้น

(ในกรณีแห่งเวทนา สัญญา สังขาร และ วิญญาณ ก็มีข้อความที่ตรัสเหมือนกับ ในกรณี แห่งรูป)

ภิกษุ ท. ! ความสะดุ้งหวาดเสียวเพราะอุปาทาน ย่อมมีได้ ด้วยอาการอย่างนี้ แล
............................................................................................................................................................

อริยสัจจากพระโอษฐ์ ภาค 1 หน้า 514

ความไม่สะดุ้งหวาดเสียว เพราะไม่มีอุปาทาน

ภิกษุ ท. ! เราจักแสดง .. ความไม่สะดุ้งหวาดเสียวเพราะไม่มีอุปาทาน แก่พวกเธอ. เธอทั้งหลาย จงฟังความข้อนั้น จงทำในใจให้สำเร็จประโยชน์ เราจักกล่าวบัดนี้ ....

ภิกษุ ท. ! ความไม่สะดุ้งหวาดเสียวเพราะไม่มีอุปาทานนั้น เป็นอย่างไรเล่า?

ภิกษุ ท. ! ในกรณีนี้ อริยสาวกผู้มีการ สดับ
          ได้เห็นพระอริยเจ้าเป็นผู้ฉลาดในธรรม ของพระอริยเจ้า
          ได้รับการแนะนำในธรรม ของพระอริยเจ้า
          ได้เห็นสัตบุรุษ เป็นผู้ฉลาดในธรรมของสัตบุรุษ
          ได้รับการแนะนำในธรรมของสัตบุรุษ  
          ย่อมไม่ตามเห็นอยู่เป็นประจำซึ่ง รูป โดยความเป็นตน บ้าง           ย่อมไม่ตามเห็นอยู่เป็นประจำซึ่งตนว่า มีรูปบ้าง           ย่อมไม่ตามเห็นอยู่เป็นประจำซึ่งรูปในตนบ้าง
          ย่อมไม่ตามเห็นอยู่เป็น ประจำ ซึ่งตนในรูปบ้าง แม้ รูป นั้น แปรปรวนไป เป็นความมีโดยประการอื่น แก่อริยสาวกนั้น วิญญาณของอริยสาวกนั้น ก็ไม่เป็น วิญญาณ ที่เปลี่ยนแปลงไปตาม ความแปรปรวนของรูป เพราะความแปรปรวนของรูป ได้มีโดยประการอื่น   

(เมื่อเป็นเช่นนั้น) ความเกิดขึ้นแห่งธรรมเป็นเครื่องสะดุ้งหวาดเสียว ซึ่งเกิดมาจาก ความเปลี่ยนแปลง ไปตามความแปร-ปรวนของรูป ย่อมไม่ครอบงำจิตของ อริยสาวก นั้นตั้งอยู่

เพราะความที่จิตไม่ถูกครอบงำ ด้วยธรรม เป็นเครื่องสะดุ้งหวาด เสียวอริยสาวกนั้น ก็ไม่เป็นผู้หวาดสะดุ้งไม่คับแค้น ไม่พะว้าพะวัง และไม่สะดุ้งหวาดเสียวอยู่ เพราะไม่มี อุปาทาน.

(ในกรณีที่เกี่ยวกับการตามเห็น เวทนา สัญญา สังขาร และวิญญาณ ก็ได้ตรัสไว้ด้วย ข้อความทำนอง เดียวกันกับในกรณี แห่ง รูป ข้างบนนี้ทุกประการ ผิดกันแต่ชื่อขันธ์ เท่านั้น)

ภิกษุ ท.!ความไม่สะดุ้งหวาดเสียวเพราะไม่มีอุปาทาน ย่อมมีได้ด้วยอาการอย่างนี้แล.

หน้า 515

ความไม่สะดุ้งหวาดเสียวเพราะไม่มีอุปาทาน (อีกนัยหนึ่ง)

ภิกษุ ท. ! เราจักแสดง .... ความไม่สะดุ้งหวาดเสียวเพราะไม่มีอุปาทาน แก่พวกเธอ. เธอทั้งหลาย จงฟังความข้อนั้น จงทำในใจให้สำเร็จประโยชน์ เราจักกล่าวบัดนี้. ....

ภิกษุ ท. ! ความไม่สะดุ้งหวาดเสียวเพราะไม่มีอุปาทานนั้น เป็นอย่างไรเล่า?
ภิกษุ ท. ! ในกรณีนี้ อริยสาวกผู้มีการ สดับ ย่อมตามเห็นอยู่เป็นประจำ ซึ่ง รูป ว่า
          นั่นไม่ใช่ของเรา (เนตํ มม)
          นั่นไม่ใช่ เรา (เนโสหมสฺมิ)
          นั่นไม่ใช่อัตตา ของเรา (น เมโส อตฺตา) ดังนี้

แม้รูปนั้น ย่อมแปรปรวนย่อมเป็นโดยประการอื่น แก่อริยสาวกนั้น เพราะความแปร ปรวนเป็นโดยประการ อื่นแห่งรูป โสกะปริ เทวะทุกขะโทมนัสอุปายาสทั้งหลายก็ ย่อมไม่เกิดขึ้นแก่อริยสาวกนั้น (ในกรณีแห่ง เวทนา สัญญา สังขาร และญญาณ ก็มีข้อความที่ตรัสเหมือนกับในกรณีแห่ง รูป)

ภิกษุ ท.!ความไม่สะดุ้งหวาดเสียวเพราะไม่มีอุปาทาน ย่อมมีได้ด้วยอาการอย่างนี้แล.