พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๒ สุตตันตปิฎก หน้าที่ ๑๐๙

๑. รัชนียสูตร
ธรรมที่เป็นเหตุให้กำหนัด

            [๘๑] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการ ย่อมไม่เป็น ที่รัก ไม่เป็นที่พอใจ ไม่เป็นที่เคารพ และไม่เป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์

ธรรม ๕ ประการเป็นไฉน คือ
๑ ภิกษุผู้เถระ ย่อมกำหนัดในสิ่งอันเป็นที่ตั้งแห่งความกำหนัด
๒ ย่อมขัดเคืองในสิ่ง อันเป็นที่ตั้งแห่งความขัดเคือง
๓ ย่อมหลงในสิ่งอันเป็นที่ตั้งแห่งความหลง
๔ ย่อมโกรธ ในสิ่งอันเป็นที่ตั้งแห่งความโกรธ
๕ ย่อมมัวเมาในสิ่ง อันเป็นที่ตั้งแห่งความมัวเมา

            ดูกรภิกษุทั้งหลายภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการนี้แล ย่อมไม่เป็น
ที่รัก ไม่เป็นที่พอใจไม่เป็นที่เคารพ และไม่เป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้เป็นเถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการ ย่อมเป็นที่รัก เป็นที่พอใจ เป็นที่เคารพ และเป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย
์
ธรรม ๕ ประการเป็นไฉน คือ
๑ ภิกษุผู้เถระย่อมไม่กำหนัด ในสิ่งอันเป็นที่ตั้งแห่งความกำหนัด
๒ ย่อมไม่ขัดเคืองในสิ่ง อันเป็นที่ตั้งแห่งความขัดเคือง
๓ ย่อมไม่หลงในสิ่งอันเป็นที่ตั้ง แห่งความหลง
๔ ย่อมไม่โกรธในสิ่งอันเป็นที่ตั้งแห่งความโกรธ
๕ ย่อมไม่มัวเมา ในสิ่งอันเป็นที่ตั้งแห่งความมัวเมา

            ดูกรภิกษุทั้งหลายภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการนี้แล ย่อมเป็นที่รัก เป็นที่พอใจ เป็นที่เคารพ และเป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๒ สุตตันตปิฎก หน้าที่ ๑๐๙-๑๑๐

๒. วีตราคสูตร
ธรรมของผู้ปราศจากราคะ

            [๘๒] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการย่อมไม่เป็น ที่รัก ไม่เป็นที่พอใจ ไม่เป็นที่เคารพ และไม่เป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์

ธรรม ๕ ประการเป็นไฉน คือ
๑ ภิกษุผู้เถระเป็นผู้ไม่ปราศจากความกำหนัด
๒ เป็นผู้ไม่ปราศจากความขัดเคือง
๓ เป็นผู้ไม่ปราศจากความหลง
๔ เป็นผู้ลบหลู่
๕ เป็นผู้ตีเสมอ

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการนี้แล ย่อมไม่เป็น ที่รัก ไม่เป็นที่พอใจ ไม่เป็นที่เคารพ และไม่เป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการ ย่อมเป็นที่รัก เป็นที่พอใจ เป็นที่เคารพ และเป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์

ธรรม ๕ ประการเป็นไฉน คือ
๑ ภิกษุผู้เถระ เป็นผู้ปราศจากความกำหนัด
๒ เป็นผู้ปราศจากความขัดเคือง
๓ เป็นผู้ปราศจากความหลง
๔ เป็นผู้ไม่ลบหลู่
๕ เป็นผู้ไม่ตีเสมอ

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการนี้แลย่อมเป็นที่รัก เป็นที่พอใจ เป็นที่เคารพ และเป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๒ สุตตันตปิฎก หน้าที่ ๑๑๐-๑๑๑

๓. กุหกสูตร
ผู้หลอกลวง

            [๘๓] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการ ย่อมไม่เป็น ที่รัก ไม่เป็นที่พอใจ ไม่เป็นที่เคารพ และไม่เป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์

ธรรม ๕ ประการเป็นไฉน คือ
๑ ภิกษุผู้เถระเป็นผู้พูดหลอกลวง
๒ เป็นผู้พูดหวังลาภ
๓ เป็นผู้พูดเลียบเคียงหาลาภ
๔ เป็นผู้พูดคาดคั้นให้บริจาค
๕ เป็นผู้แสวงหาลาภด้วยลาภ

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการนี้แล ย่อมไม่เป็น ที่รัก ไม่เป็นที่พอใจ ไม่เป็นที่เคารพและไม่เป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการ ย่อมเป็นที่รัก เป็นที่พอใจ เป็นที่เคารพ และเป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์

ธรรม๕ ประการเป็นไฉน คือ
๑ ภิกษุผู้เถระไม่เป็นผู้พูดหลอกลวง
๒ ไม่เป็นผู้พูดหวังลาภ
๓ ไม่เป็นผู้พูดเลียบเคียงหาลาภ
๔ ไม่เป็นผู้พูดคาดคั้นให้บริจาค
๕ ไม่เป็นผู้แสวงหาลาภด้วยลาภ

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ประการนี้แล ย่อมเป็นที่รัก เป็นที่พอใจ เป็นที่เคารพ และเป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๒ สุตตันตปิฎก หน้าที่ ๑๑๑

๔. อสัทธสูตร
ภิกษุผู้ไม่มีศรัทธา

            [๘๔] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการ ย่อมไม่เป็น ที่รัก ไม่เป็นที่พอใจ ไม่เป็นที่เคารพ และไม่เป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์

ธรรม ๕ ประการเป็นไฉน คือ
๑ ภิกษุผู้เถระเป็นผู้ไม่มีศรัทธา
๒ เป็นผู้ไม่มีหิริ
๓ เป็นผู้ไม่มีโอตตัปปะ
๔ เป็นผู้เกียจคร้าน
๕ เป็นผู้มีปัญญาทราม

             ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการนี้แล ย่อมไม่เป็น ที่รัก ไม่เป็นที่พอใจ ไม่เป็นที่เคารพ และไม่เป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการ ย่อมเป็นที่รัก เป็นที่พอใจ เป็นที่เคารพ และเป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์
ธรรม๕ ประการเป็นไฉน คือ
ภิกษุผู้เถระเป็นผู้มีศรัทธา
เป็นผู้มีหิริ
เป็นผู้มีโอตตัปปะ
เป็นผู้ปรารภความเพียร
เป็นผู้มีปัญญา

            ดูกรภิกษุทั้งหลายภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการนี้แล ย่อมเป็นที่รัก เป็นที่พอใจ เป็นที่เคารพ และเป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์


-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๒ สุตตันตปิฎก หน้าที่ ๑๑๑-๑๑๒

๕. อักขมสูตร
ภิกษุผู้ไม่อดทน

            [๘๕] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการ ย่อมไม่เป็น ที่รัก ไม่เป็นที่พอใจ ไม่เป็นที่เคารพ และไม่เป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์
ธรรม ๕ ประการเป็นไฉน คือ
๑ ภิกษุเถระเป็นผู้ไม่อดทนต่อรูปารมณ์ (ไม่อดทนรูปที่เห็น)
๒ เป็นผู้ไม่อดทนต่อสัททารมณ์ (เสียงที่ได้ยิน)
๓ เป็นผู้ไม่อดทนต่อคันธารมณ์ (กลิ่น)
๔ เป็นผู้ไม่อดทนต่อรสารมณ์ (รส)
๕ เป็นผู้ไม่อดทนต่อโผฏฐัพพารมณ์ (อารมณ์)

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการนี้แล ย่อมไม่เป็น ที่รัก ไม่เป็นที่พอใจ ไม่เป็นที่เคารพ และไม่เป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการ ย่อมเป็นที่รัก เป็นที่พอใจ เป็นที่เคารพ และเป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์
ธรรม ๕ ประการเป็นไฉน คือ
๑ ภิกษุผู้เถระเป็นผู้อดทนต่อรูปารมณ์
๒ เป็นผู้อดทนต่อสัททารมณ์
๓ เป็นผู้อดทนต่อคันธารมณ์
๔ เป็นผู้อดทนต่อรสารมณ์
๕ เป็นผู้อดทนต่อโผฏฐัพพารมณ์

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการนี้แล ย่อมเป็นที่รัก เป็นที่พอใจ เป็นที่เคารพ และเป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๒ สุตตันตปิฎก หน้าที่ ๑๑๒

๖. ปฏิสัมภิทาสูตร
ภิกษุผู้แตกฉาน

            [๘๖] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการ ย่อมเป็น ที่รัก เป็นที่พอใจ เป็นที่เคารพ และเป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์
ธรรม ๕ ประการเป็นไฉน คือ
๑ ภิกษุผู้เถระเป็นผู้ บรรลุ อัตถปฏิสัมภิทา (ความแตกฉานในอรรถ)
๒ เป็นผู้บรรลุ ธรรมปฏิสัมภิทา (แจ้งในธรรม)
๓ เป็นผู้บรรลุ นิรุตติปฏิสัมภิทา (แจ้งในภาษา)
๔ เป็นผู้บรรลุ ปฏิภาณปฏิสัมภิทา (แก้ปัญหาได้ทันการณ์)
๕ เป็นผู้ขยัน ไม่เกียจคร้านในกรณียกิจน้อยใหญ่ ของเพื่อนพรหมจรรย์ที่ควรจัดทำ เป็นผู้ประกอบด้วยปัญญา เครื่องใคร่ครวญวิธีการในกิจนั้น เป็นผู้สามารถเพื่อทำ เป็นผู้สามารถเพื่อจัดแจง

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการนี้แล้ว ย่อมเป็นที่รัก เป็นที่พอใจ เป็นที่เคารพ และเป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์


------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๒ สุตตันตปิฎก หน้าที่ ๑๑๓

๗. สีลสูตร
ภิกษุผู้มีศีล

            [๘๗] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ ประการย่อมเป็นที่รัก เป็นที่พอใจ เป็นที่เคารพ และเป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์ธรรม ๕ ประการ เป็นไฉน คือ

            ๑ ภิกษุผู้เถระ เป็นผู้มีศีล สำรวมในปาติโมกข สังวร ถึงพร้อมด้วยอาจาระ และ โคจร มีปรกติเห็นภัยในโทษมีประมาณน้อย สมาทานศึกษาอยู่ในสิกขาบททั้งหลาย

            ๒ เป็นพหูสูต ทรงไว้ซึ่งสุตะ สั่งสมสุตะ เป็นผู้ได้สดับมาก ทรงจำไว้ คล่องปาก ขึ้นใจ แทงตลอดด้วยดีด้วยทิฐิ ซึ่งธรรมทั้งหลายอันงามในเบื้องต้น งามในท่ามกลาง งามในที่สุด ประกาศพรหมจรรย์พร้อมทั้งอรรถ พร้อมทั้งพยัญชนะบริสุทธิ์บริบูรณ์สิ้นเชิง

           ๓ เป็นผู้มี วาจาไพเราะ พูดวาจาอ่อนหวาน ประกอบด้วยวาจาของชาวเมือง ที่ สละสลวย ไม่มีโทษ ให้รู้ความหมายได้

            ๔ เป็นผู้ได้ตามความปรารถนา ได้โดยไม่ยาก ไม่ลำบาก ซึ่งฌาน ๔ อันมีในจิต ยิ่ง เป็นเครื่องอยู่เป็นสุขในปัจจุบัน

            ๕ กระทำให้แจ้งซึ่งเจโตวิมุติปัญญาวิมุติอันหาอาสวะมิได้ เพราะอาสวะ ทั้งหลาย สิ้นไป ด้วยปัญญาอันยิ่งเองในปัจจุบัน เข้าถึงอยู่

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้เถระประกอบด้วยธรรม ๕ประการนี้แล ย่อมเป็นที่รัก เป็นที่พอใจ เป็นที่เคารพ และเป็นที่ยกย่องของเพื่อนพรหมจรรย์