พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๑ สุตตันตปิฎก หน้าที่ ๓๗

จักกสูตร
คุณสมบัติของมนุษย์และเทวดา

            [๓๑] ดูกรภิกษุทั้งหลาย จักร ๔ ประการนี้ เป็นเครื่องเป็นไปแก่มนุษย์ และ เทวดา ผู้ประกอบ เป็นเครื่องที่มนุษย์และเทวดาประกอบแล้ว ย่อมถึงความเป็นผู้ใหญ่ (และ) ความไพบูลย์ในโภคะทั้งหลาย ต่อกาลไม่นานนัก

จักร ๔ ประการเป็นไฉน คือ
๑. ปฏิรูปเทสวาสะ การอยู่ในถิ่นที่เหมาะ
๒. สัปปุริสูปัสสยะ การคบสัตบุรุษ
๓. อัตตสัมมาปณิธิ การตั้งตนไว้ชอบ
๔. และปุพเพกตปุญญตา ความเป็นผู้มีบุญได้กระทำไว้แล้วในปางก่อน

            ดูกรภิกษุทั้งหลายจักร ๔ ประการนี้แล เป็นเครื่องเป็นไปแก่เทวดาและมนุษย์ ผู้ประกอบ เป็นเครื่องที่มนุษย์และเทวดาประกอบแล้ว ย่อมถึงความเป็นผู้ใหญ่ (และ) ความไพบูลย์ในโภคะทั้งหลาย ต่อกาลไม่นานนัก

            นรชนพึงอยู่ในถิ่นที่เหมาะ พึงกระทำอริยชนให้เป็นมิตร ถึงพร้อมด้วยความ ตั้งตนไว้ชอบ มีบุญได้กระทำไว้แล้วใน ปางก่อน ธัญชาติ ทรัพย์ ยศ ชื่อเสียง และ ความสุข ย่อมหลั่งไหลมาสู่นรชนนั้น

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๑ สุตตันตปิฎก หน้าที่ ๓๗-๓๘

สังคหสูตร

            [๓๒] ดูกรภิกษุทั้งหลาย สังคหวัตถุ ๔ ประการ นี้ ๔ ประการเป็นไฉนคือ
๑. ทาน การให้
๒. เปยยวัชชะ ความเป็นผู้มีวาจาน่ารัก
๓. อัตถจริยา ความประพฤติประโยชน์
๔. สมานัตตา ความเป็นผู้มีตนเสมอ

             ดูกรภิกษุทั้งหลายสังคหวัตถุ ๔ ประการนี้แล
๑. การให้
๒. ความเป็นผู้มีวาจาน่ารัก
๓. ความประพฤติประโยชน์ ในโลกนี้
๔. ความเป็นผู้มีตนสม่ำเสมอในธรรมนั้นๆ ตาม สมควร

            ธรรมเหล่านั้นแล เป็นเครื่องสงเคราะห์โลก ประดุจสลักเพลาควบคุมรถ ที่แล่นไป อยู่ไว้ได้ ฉะนั้น ถ้าธรรมเครื่องสงเคราะห์เหล่านี้ ไม่พึงมีไซร้มารดาหรือบิดาไม่ พึงได้ความนับถือหรือบูชาเพราะเหตุแห่งบุตร ก็เพราะเหตุที่ บัณฑิตพิจารณาเห็นธรรม เครื่องสงเคราะห์เหล่านี้ ฉะนั้น พวกเขาจึงถึงความเป็นใหญ่ และเป็นที่น่าสรรเสริญ