พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๑ สุตตันตปิฎก หน้าที่ ๑๒๗-๑๒๘

พลิพัททสูตร
บุคคลเปรียบเหมือนโคผู้

            [๑๐๘] ดูกรภิกษุทั้งหลาย โคพลิพัท ๔ จำพวกนี้ ๔ จำพวก เป็นไฉนคือ
- โคเป็นผู้ข่มเหงโคฝูงตน ไม่ข่มเหงโคฝูงอื่นจำพวก ๑
- ข่มเหงโคฝูงอื่นไม่ข่มเหงโคฝูงตน จำพวก ๑
- ข่มเหงโคฝูงตนด้วย ข่มเหงโคฝูงอื่นด้วยจำพวก ๑
- ไม่ข่มเหงโคฝูงตนด้วย ไม่ข่มเหงโคฝูงอื่นด้วยจำพวก ๑
            ดูกรภิกษุทั้งหลายโคพลิพัท ๔ จำพวกนี้แล

             ดูกรภิกษุทั้งหลาย ฉันนั้น เหมือนกัน บุคคลเปรียบด้วยโคพลิพัท ๔ จำพวกนี้ มีปรากฏอยู่ในโลก ๔ จำพวก เป็นไฉน คือ
- บุคคลดุจโคพลิพัทข่มเหงโคฝูงตน ไม่ข่มเหงโคฝูงอื่นจำพวก ๑
- ดุจโคพลิพัท ข่มเหงโคฝูงอื่น ไม่ข่มเหงโคฝูงตนจำพวก ๑
- ดุจโคพลิพัทข่มเหงโคฝูงตน ด้วยข่มเหงโคฝูงอื่นด้วยจำพวก ๑
- ดุจโคพลิพัทไม่ข่มเหงโคฝูงตนด้วย ไม่ข่มเหงโคฝูงอื่น ด้วยจำพวก ๑

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นดุจโคพลิพัทข่มเหงโคฝูงตนไม่ข่มเหง โค ฝูงอื่นอย่างไร บุคคลบางคนในโลกนี้ เป็นผู้ยังบริษัทของตนให้หวาดเสียว ไม่ยังบริษัท ของบุคคลคนอื่นให้หวาดเสียว บุคคลเป็นดุจโคพลิพัทข่มเหงโคฝูงตน ไม่ข่มเหงโค ฝูงอื่น อย่างนี้แล ดูกรภิกษุทั้งหลาย โคพลิพัทข่มเหงโคฝูงตน ไม่ข่มเหงโคฝูงอื่น แม้ฉันใด เรากล่าวบุคคลนี้เปรียบฉันนั้น

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นดุจโคพลิพัทข่มเหงโคฝูงอื่น ไม่ข่มเหงโคฝูงตน อย่างไร บุคคลบางคนในโลกนี้ ยังบริษัทอื่นให้หวาดเสียว ไม่ยังบริษัทของตนให้ หวาดเสียว บุคคลเป็นดุจโคพลิพัทข่มเหงโคฝูงอื่น ไม่ข่มเหงโคฝูงตนอย่างนี้แล ดูกรภิกษุทั้งหลาย โคพลิพัทข่มเหงโคฝูงอื่น ไม่ข่มเหงโคฝูงตนแม้ฉันใด เรากล่าว บุคคลนี้เปรียบฉันนั้น

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นดุจโคพลิพัทข่มเหงโคฝูงตน ด้วยข่มเหงโค ฝูงอื่นด้วยอย่างไร บุคคลบางคนในโลกนี้ ยังบริษัทของตนและบริษัทของบุคคลอื่น ให้หวาดเสียว บุคคลเป็นดุจโคพลิพัทข่มเหงโคฝูงตนด้วย ข่มเหงโคฝูงอื่นด้วย อย่างนี้ แล ดูกรภิกษุทั้งหลายโคพลิพัทข่มเหงโคฝูงตนด้วย ข่มเหงโคฝูงอื่นด้วย แม้ฉันใด เรากล่าวบุคคลนี้เปรียบฉันนั้น

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นดุจโคพลิพัทไม่ข่มเหงโคฝูงตน ไม่ข่มเหงโค ฝูงอื่นอย่างไร บุคคลบางคนในโลกนี้ ไม่ยังบริษัทของตนและบริษัทของบุคคลอื่น ให้หวาดเสียว บุคคลเป็นดุจโคพลิพัทไม่ข่มเหงโคฝูงตน ไม่ข่มเหงโคฝูงอื่นอย่างนี้แล ดูกรภิกษุทั้งหลาย โคพลิพัทไม่ข่มเหงโคฝูงตน ไม่ข่มเหงโคฝูงอื่น แม้ฉันใด เรากล่าว บุคคลนี้เปรียบฉันนั้น

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย บุคคลเปรียบด้วยโคพลิพัท ๔ จำพวกนี้แล มีปรากฏอยู่ ในโลก


------------------------------------------------------------------------------------------------------------
พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๑ สุตตันตปิฎก หน้าที่ ๑๒๘-๑๒๙

รุกขสูตร
บุคคลเปรียบเหมือนต้นไม้

            [๑๐๙] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ต้นไม้ ๔ ชนิดนี้ ๔ ชนิดเป็นไฉน คือ
- ต้นไม้กระพี้ มีไม้กระพี้เป็นบริวารชนิด ๑
- ต้นไม้กระพี้มีไม้แก่นเป็นบริวารชนิด ๑
- ต้นไม้แก่นมีไม้ กระพี้เป็นบริวารชนิด ๑
- ต้นไม้แก่นมีไม้แก่นเป็นบริวารชนิด ๑
             ดูกรภิกษุทั้งหลาย ต้นไม้ ๔ ชนิดนี้แล

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ฉันนั้นเหมือนกัน บุคคลเปรียบด้วยต้นไม้ ๔ จำพวกนี้ มีปรากฏอยู่ในโลก ๔ จำพวกเป็นไฉน คือ
- บุคคลดุจไม้กระพี้มีไม้กระพี้เป็นบริวารจำพวก ๑
- ดุจไม้กระพี้มีไม้แก่นเป็นบริวารจำพวก ๑
- ดุจไม้แก่นมีไม้กระพี้เป็นบริวารจำพวก ๑
- ดุจไม้แก่นมีไม้แก่นเป็นบริวารจำพวก ๑

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นดุจไม้กระพี้มีไม้กระพี้เป็นบริวารอย่างไร บุคคลบางคนในโลกนี้ เป็นคนทุศีล มีบาปธรรม แม้บริษัทของเขาก็เป็นคนทุศีล มีบาปธรรม บุคคลเป็นดุจไม้กระพี้มีไม้กระพี้เป็นบริวารอย่างนี้แล ดูกรภิกษุทั้งหลาย ต้นไม้กระพี้มีไม้กระพี้เป็นบริวาร แม้ฉันใด เรากล่าวบุคคลนี้เปรียบฉันนั้น

            ก็บุคคลเป็นดุจไม้กระพี้มีไม้แก่นเป็นบริวารอย่างไร บุคคลบางคนในโลกนี้ เป็นคนทุศีล มีบาปธรรม แต่บริษัทของเขาเป็นคนมีศีล มีกัลยาณธรรมบุคคลเป็นดุจไม้ กระพี้ มีไม้แก่นเป็นบริวารอย่างนี้แล ดูกรภิกษุทั้งหลาย ต้นไม้กระพี้มีไม้แก่นเป็นบริวาร แม้ฉันใด เรากล่าวบุคคลนี้เปรียบฉันนั้น

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นดุจไม้แก่นมีไม้กระพี้เป็นบริวารอย่างไร บุคคล บางคนในโลกนี้ เป็นผู้มีศีล มีกัลยาณธรรม แต่บริวารของเขาเป็นคนทุศีล มีบาปธรรม บุคคลเป็นดุจไม้แก่นมีไม้กระพี้เป็นบริวารอย่างนี้แล ดูกรภิกษุทั้งหลาย ต้นไม้แก่นมีไม้ กระพี้เป็นบริวาร แม้ฉันใด เรากล่าวบุคคลนี้เปรียบฉันนั้น

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นดุจไม้แก่นมีไม้แก่นเป็นบริวารอย่างไร บุคคล บางคนในโลกนี้ เป็นผู้มีศีล มีกัลยาณธรรม แม้บริษัทของเขาก็เป็นคนมีศีล มีกัลยาณธรรม บุคคลเป็นดุจไม้แก่นมีไม้แก่นเป็นบริวารอย่างนี้แล ดูกรภิกษุทั้งหลาย ต้นไม้แก่นมีไม้แก่นเป็นบริวารแม้ฉันใด เรากล่าวบุคคลนี้เปรียบฉันนั้น

            ดูกรภิกษุทั้งหลายบุคคลเปรียบด้วยต้นไม้ ๔ จำพวกนี้แล มีปรากฏอยู่ในโลก

------------------------------------------------------------------------------------------------------------
พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๑ สุตตันตปิฎก หน้าที่ ๑๒๙-๑๓๑

อาสีวิสสูตร
บุคคลเปรียบเหมือนอสรพิษ

            [๑๑๐] ดูกรภิกษุทั้งหลาย อสรพิษ ๔ จำพวกนี้ ๔ จำพวกเป็นไฉนคือ
- อสรพิษ มีพิษแล่นพิษไม่ร้ายจำพวก ๑
- มีพิษร้ายพิษไม่แล่นจำพวก ๑
- มีพิษแล่นด้วยพิษร้ายด้วย จำพวก ๑
- มีพิษไม่แล่นพิษไม่ร้ายจำพวก ๑
             ดูกรภิกษุทั้งหลาย อสรพิษ ๔ จำพวกนี้แล

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ฉันนั้นเหมือนกัน บุคคลเปรียบด้วยอสรพิษ ๔ จำพวกนี้ มีปรากฏอยู่ในโลก ๔ จำพวกเป็นไฉน คือ
- บุคคลดุจอสรพิษมีพิษแล่นพิษไม่ร้ายจำพวก ๑
- ดุจอสรพิษมีพิษร้ายพิษไม่แล่นจำพวก ๑
- ดุจอสรพิษมีพิษแล่นด้วยพิษร้ายด้วยจำพวก ๑
- ดุจอสรพิษมีพิษไม่แล่นพิษไม่ร้ายจำพวก ๑

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นดุจอสรพิษมีพิษแล่นพิษไม่ร้ายอย่างไร บุคคล บางคนในโลกนี้ ย่อมโกรธเนืองๆ แต่ความโกรธของเขานั้นไม่นอนเนื่องอยู่นาน บุคคล เป็นดุจอสรพิษมีพิษแล่นพิษไม่ร้ายอย่างนี้แล ดูกรภิกษุทั้งหลาย อสรพิษมีพิษ แล่น พิษไม่ร้าย แม้ฉันใด เรากล่าวบุคคลนี้เปรียบฉันนั้น

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นดุจอสรพิษมีพิษร้ายพิษไม่แล่นอย่างไร บุคคล บางคนในโลกนี้ ไม่โกรธเนืองๆ ทีเดียว แต่ความโกรธของเขานั้นนอนเนื่อง อยู่นาน ดูกรภิกษุทั้งหลาย บุคคลเป็นดุจอสรพิษมีพิษร้ายพิษไม่แล่นอย่างนี้แล ดูกรภิกษุทั้งหลาย อสรพิษมีพิษร้ายพิษไม่แล่น แม้ฉันใด เรากล่าวบุคคลนี้เปรียบฉันนั้น

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นดุจอสรพิษมีพิษแล่นด้วยมีพิษร้ายด้วย อย่างไร บุคคลบางคนในโลกนี้ ย่อมโกรธเนืองๆ และความโกรธของเขานั้น นอนเนื่อง อยู่นาน บุคคลเป็นดุจอสรพิษมีพิษแล่นด้วยพิษร้ายด้วยอย่างนี้แล ดูกรภิกษุทั้งหลาย อสรพิษ มีพิษแล่นด้วยพิษร้ายด้วย แม้ฉันใด เรากล่าวบุคคลนี้เปรียบฉันนั้น

            ดูกรภิกษุทั้งหลาย ก็บุคคลเป็นดุจอสรพิษมีพิษไม่แล่นพิษไม่ร้ายอย่างไร บุคคลบางคนในโลกนี้ ไม่โกรธเนืองๆ ทั้งความโกรธของเขานั้นก็ไม่นอนเนื่องอยู่นาน บุคคลเป็นดุจอสรพิษมีพิษไม่แล่นพิษไม่ร้ายอย่างนี้แลดูกรภิกษุทั้งหลาย อสรพิษ มีพิษไม่แล่นพิษไม่ร้าย แม้ฉันใด เรากล่าวบุคคลนี้เปรียบฉันนั้น

             ดูกรภิกษุทั้งหลาย บุคคลเปรียบด้วยอสรพิษ ๔ จำพวกนี้แล มีปรากฏ อยู่ในโลก