พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๒ สุตตันตปิฎก หน้าที่ ๑๘๖-๑๘๗

๘. สารัชชสูตร
ความครั่นคร้ามและความแกล้วกล้า

              [๑๕๘] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม ๕ ประการ ย่อมถึง ความครั่นคร้าม

ธรรม ๕ ประการเป็นไฉน คือ ภิกษุในธรรมวินัยนี้
๑ เป็นผู้ไม่มีศรัทธา
๒ เป็นผู้ทุศีล
๓ เป็นผู้ได้สดับน้อย
๔ เป็นผู้เกียจคร้าน
๕ เป็นผู้มีปัญญาทราม

              ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม ๕ ประการนี้แลย่อมถึงความ ครั่นคร้าม

              ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม ๕ ประการนี้ ย่อมเป็นผู้แกล้วกล้า

ธรรม ๕ ประการเป็นไฉน คือ ภิกษุในธรรมวินัยนี้
๑ เป็นผู้มีศรัทธา
๒ เป็นผู้มีศีล
๓ เป็นผู้ได้สดับมาก
๔ เป็นผู้ปรารภความเพียร
๕ มีปัญญา

              ดูกรภิกษุทั้งหลาย ภิกษุผู้ประกอบด้วยธรรม ๕ ประการนี้แล ย่อมเป็นผู้ แกล้วกล้า

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๒ สุตตันตปิฎก หน้าที่ ๑๘๗

๙. อุทายิสูตร
ว่าด้วยพระอุทายี

              [๑๕๙] สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ โฆสิตาราม ใกล้เมืองโกสัมพี สมัยนั้น ท่านพระอุทายีผู้อันคฤหัสถ์บริษัทหมู่ใหญ่แวดล้อมแล้ว นั่งแสดงธรรมอยู่ ท่านพระอานนท์ได้เห็นท่านพระอุทายี ผู้อันคฤหัสถ์บริษัทหมู่ใหญ่แวดล้อมแล้ว นั่งแสดงธรรมอยู่ จึงได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคถึงที่ประทับถวายบังคมแล้วนั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง

               ครั้นแล้วได้กราบทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ท่านพระอุทายี ผู้อันคฤหัสถ์ บริษัทหมู่ใหญ่แวดล้อมแล้ว นั่งแสดงธรรมอยู่ พระผู้มีพระภาคตรัสว่า

              ดูกรอานนท์ การแสดงธรรมแก่ผู้อื่นไม่ใช่ทำได้ง่าย ภิกษุเมื่อจะแสดง ธรรม แก่ผู้อื่น พึงตั้งธรรม ๕ ประการไว้ภายใน แล้วจึงแสดงธรรมแก่ผู้อื่น

๕ ประการเป็นไฉน คือ ภิกษุพึงตั้งใจว่า
๑ เราจักแสดงธรรมไปโดยลำดับ
๒ เราจักแสดงอ้างเหตุผล
๓ เราจักแสดงธรรมอาศัยความเอ็นดู
๔ เราจักเป็นผู้ไม่เพ่งอามิสแสดงธรรม
๕ เราจักไม่แสดงให้กระทบตนและผู้อื่น
แล้วจึงแสดงธรรมแก่ผู้อื่น

              ดูกรอานนท์ การแสดงธรรมแก่ผู้อื่นไม่ใช่ทำได้ง่าย ภิกษุเมื่อจะแสดงธรรม แก่ผู้อื่น พึงตั้งธรรม ๕ ประการนี้ไว้ในภายใน แล้วจึงแสดงธรรมแก่ผู้อื่น

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
พระไตรปิฎก ฉบับหลวง เล่มที่ ๒๒ สุตตันตปิฎก หน้าที่ ๑๘๘

๑๐. ทุพพิโนทยสูตร
ธรรมที่บรรเทาได้ยาก

              [๑๖๐] ดูกรภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๕ ประการนี้ เกิดขึ้นแล้วบรรเทาได้ยาก
ธรรม ๕ ประการเป็นไฉน คือ
๑ ราคะ
๒ โทสะ
๓ โมหะ
๔ ปฏิภาณ
๕ จิตคิดจะไป

              ดูกรภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๕ ประการนี้ เกิดขึ้นแล้วบรรเทาได้ยาก